افزایش سرمایه شرکت های بورسی چیست؟ افزایش سرمایه چه مراحلی دارد؟ انواع روش های افزایش سرمایه کدامند؟ مزایا و معایت افزایش سرمایه چیست؟ آیا افزایش سرمایه رخداد خوب و سودمندی برای سهامداران است؟ بازگشایی نماد بعد از افزایش سرمایه و … . موارد مطرح شده از جمله سوالاتی بوده که قرار است در این مقاله به آنها پاسخ دهیم. پس در این نوشته از سایت کارگزاریاب با ما همراه باشید.
«افزایش سرمایه» یکی از اصطلاحات و مفاهیم پایه ای بازار بورس است که قطعا در میان اخبار مربوط به شرکت ها به گوشتان خورده اما به خوبی با این مفهوم آشنا نیستید و مایلید بدانید که افزایش سرمایه چیست و چه تاثیری بر تعداد و قیمت سهام دارد؟
افزایش سرمایه فرآیندی است که شرکت های پذیرفته شده در دو بازار بورس و فرابورس به منظور دستیابی به اهدافی چون اجرای طرح های توسعه ای، تداوم رشد و توسعه، داشتن توانایی رقابت با دیگر شرکت ها، حضور در بازارهای داخلی و خارجی، اصلاح ساختار مالی شرکت و … نسب به انجام آن اقدام می کنند. پس افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی می باشد که شرکت از طریق آن به اهداف مالی و عملکردی خود می رسد. از مهمترین روش های تامین مالی افزایش سرمایه، دریافت تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی می باشند. تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی مبتنی بر استقراض هستند و شرکت ها بدهکار و مجبور به پرداخت نرخ بهره می شوند اما افزایش سرمایه از طریق بازار سهام می تواند بهترین روش برای تامین مالی باشد.
افزایش سرمایه فرآیند و روش های مختلفی دارد که در ادامه هر یک به تفصیل شرح داده شده است.
تعریف افزایش سرمایه و روش های مختلف افزایش سرمایه
افزایش سرمایه چیست؟
همانطور که دانستید افزایش سرمایه به منظور تامین مالی شرکت ها صورت می پذیرد و به عبارتی روشی است که شرکت برای رفع نیاز مالی خود به منظور دستیابی به اهدافی چون رشد و توسعه انجام می دهد. پس افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی شرکت ها می باشد.
شرکت ها در ابتدا و در زمان ورود به بورس با یک سرمایه مشخصی ثبت می شوند که توسط سهامداران تامین شده است. سپس طی دوره های مختلفی برای توسعه فعالیت های خود، سرمایه را افزایش می دهند. حال آنکه افزایش سرمایه یکی از بهترین روش ها برای انجام این کار است.
در تعریفی دیگر، افزایش سرمایه در واقع افزایش میزان اسمی سرمایه ثبت شده شرکت می باشد.
فرآیند افزایش سرمایه چگونه است؟
زمانی که شرکتی تصمیم به توسعه منابع مالی و افزایش سرمایه می گیرد، ملزم به انجام و طی کردن مراحل ویژه ای می باشد. هر یک از این مراحل که در ادامه شرح داده شده است، به ترتیب و در یک پروسه زمانی صورت می پذیرد. مراحل افزایش سرمایه به شرح ذیل است:
1. پیشنهاد هیئت مدیره
در ابتدا هیئت مدیره پیشنهاد افزایش سرمایه را به مجمع فوق العاده اعلام می دارد و اطلاعیه مربوطه را در سامانه کدال بارگذاری و در دسترس عموم سهامداران قرار می دهد. این اطلاعیه شامل مبلغ و درصد افزایش سرمایه، محل تامین مالی و اهداف (گزارش توجیهی افزایش سرمایه) می باشد.
درباره انواع مجمع بیشتر بخوانید
2. نظر حسابرس قانونی سازمان بورس
گزارش توجیهی افزایش سرمایه توسط حسابرس قانونی در سازمان بورس و اوراق بهادار مورد بررسی قرار می گیرد و سپس اطلاعیه ای با عنوان “اظهار نظر بازرس و حسابرس قانونی” در سامانه کدال منتشر می کند. بعد از این مرحله نوبت به سازمان بورس می رسد.
3. صدور مجوز افزایش سرمایه
اگر نظر حسابرس درخصوص افزایش سرمایه مساعد و بلامانع اعلام شود، مجوز افزایش سرمایه برای شرکت توسط سازمان بورس طی اطلاعیه ای با عنوان “مستندات و مدارک درخواست افزایش سرمایه” صادر می گردد.
4. مهلت قانونی تصمیم گیری درخصوص افزایش سرمایه
بعد از آنکه مجوز افزایش سرمایه از سوی سازمان بورس صادر می گردد، شرکت موظف است در مهلت قانونی 60 روزه، با دعوت سهامداران و برگزاری مجمع فوق العاده، درخصوص افزایش سرمایه تصمیم گیری نماید و در صورت موافقت نهایی سهامداران، ان را به تصویب برساند. حال اگر شرکت در این مهلت دو ماهه موفق به برگزاری مجمع نشود، مجوز باطل می گردد مگر اینکه درخواست تمدید دهد و سازمان بورس با تمدید مهلت استفاده از مجوز افزایش سرمایه موافقت نماید.
5. دعوت به مجمع فوق العاده
در مهلت قانونی اعلام شده، شرکت اطلاعیه یا با عنوان “آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده” در سامانه کدال منتشر می کند و محل و زمان دقیق برگزاری مجمع را اعلام می دارد تا سهامداران در تاریخ مقرر در مجمع حضور یابند و درخصوص افزایش سرمایه تصمیم گیری نمایند.
6. ثبت افزایش سرمایه
بعد از تصویب افزایش سرمایه در مجمع فوق العاده، نوبت به ثبت افزایش سرمایه می رسد. افزایش سرمایه بعد از تصویب، در مرجع ثبت شرکت ها ثبت می گردد. ثبت افزایش سرمایه معمولا پروسه ای زمانبر و چند ماهه است که بستگی به مبلغ و درصد افزایش سرمایه دارد.
توقف نماد معاملاتی شرکت قبل از برگزاری مجمع
دو روز قبل از برگزاری مجمع، نماد معاملاتی شرکت در بازار بسته و انجام معاملات بر روی سهام از دسترس سهامداران خارج می گردد. این موضوع توسط ناظر سهم در قسمت پیام ها در سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری اعلام می گردد. پس باید سهامداران به این موضوع توجه داشته باشند و اگر مایل نیستند با سهم به مجمع بروند، باید قبل از بسته شدن نماد معاملاتی، سهم را به فروش برسانند.
انواع روش های افزایش سرمایه کدامند؟
طبق منابعی که شرکت ها برای تامین مالی از طریق افزایش سرمایه انتخاب می کنند، چهار روش افزایش سرمایه به شرح ذیل وجود دارد:
- افزایش سرمایه از محل سود انباشته
- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
- افزایش سرمایه به روش صرف سهام
1. افزایش سرمایه از محل سود انباشته چیست؟
براساس قانون شرکت ها موظف به نگهداری بخشی از سود در حساب اندوخته هستند به طوری که هر ساله بخشی از این سود بجای تقسیم بین سهامداران، ذخیره و انباشته می کنند. حال زمانی که سود ذخیره شده به حد معین و مشخصی برسد، امکان افزایش سرمایه از محل این سود ذخیره شده برای شرکت فراهم می گردد. پس به این روش تامین مالی، افزایش سرمایه از محل سود انباشته گویند.
در افزایش سرمایه از محل سود انباشته سهام جدیدی براساس درصد افزایش سرمایه و تعداد سهام سهامدار، به پرتفوی سهامداران می گردد که به این سهام جدید «سهام جایزه» گفته می شود. پس همانطور که دانستید تعداد سهام جایزه تعلق گرفته به هر سهامدار مطابق با تعداد سهام وی و درصد افزایش سرمایه می باشد.
نکته قابل توجه دیگر این است که افزایش سرمایه به صورت تئوریک باعث تغییر ارزش شرکت ها و دارایی سهامداران نمی گردد. به همین دلیل بعد از افزایش سرمایه و اضافه شدن سهام جدید به پرتفوی سهامداران، قیمت سهام به همان اندازه کاهش می یابد. به این ترتیب بعد از افزایش سرمایه دارایی سهامدار تغییری نمی کند.
مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل سود انباشته
- در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی شود.
- سهامداران جدیدی به شرکت اضافه نمی شوند.
- در این روش از افزایش سرمایه، سهام جایزه به سهامدار تعلق می گیرد و بابت آن سهامدار مبلغی پرداخت نخواهد کرد. این سهام جایزه بعد از ثبت افزایش سرمایه بعد از چند ماه در سبد سهام سهامدار مینشیند و قابل معامله می گردد.
بازگشایی نماد بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته چگونه است؟
توجه داشته باشید که اگر افزایش سرمایه کمتر از 200 درصد باشد، نماد معاملاتی شرکت چند روز بعد از برگزاری مجمع بازگشایی می شود اما اگر افزایش سرمایه بالای 200 درصد باشد، بازگشایی نماد منوط به ثبت نهایی افزایش سرمایه خواهد بود.
2. افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، یکی دیگر از روش های افزایش سرمایه و تامین مالی شرکت های بورسی می باشد. تجدید ارزیابی دارایی ها به این معناست که دارایی های شرکت شامل زمین، ساختمان، تجهیزات و ماشین آلات و … هر چند سال یک بار به دلیل وجود تورم بروز می شود و با قیمت گذاری مجدد و بروز، مبلغی به دارایی ها افزوده میشود. و معادل مبلغ اضافه شده به دارایی‌ها، به ستون سرمایه در ترازنامه اضافه می شود.
مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی
برخی از مزایا و معایب افزایش سرمایه از این محل به شرح ذیل است:
- اطلاعات مالی منتشر شده در صورت های مالی به واقعیت نزدیکتر می گردد.
- اعتبار شرکت برای دریافت تسهیلات بانکی افزایش می یابد.
- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها به دلیل افزایش پرداخت هزینه دارایی های استهلاک پذیر و مالیات، خیلی مورد علاقه شرکت ها نمی باشد.
- افزایش سرمایه از این محل، بیانگر عملکرد مطلوب شرکت نیست و صرفا به دلیل تورم است.
- در این روش همانند افزایش سرمایه از محل سود انباشته، نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی شود
- سهماداران جدیدی به شرکت اضافه نمی شوند
- ارزش دارایی سهامداران ضمن افزایش تعداد سهام، ثابت می ماند چرا که قیمت سهم کاهش می یابد.
3. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران چیست؟ همانطور که از نامش پیداست در این روش شرکت ها از طریق آورده نقدی سهامداران و مطالبات حال شده آنها اقدام به تامین مالی می کنند. به طوری که شرکت به هنگام تصویب افزایش سرمایه از این محل در مجمع فوق العاده، به سهامداران فعلی خود حق تقدم سهام را می دهد. حق تقدم نوعی سهام است که سهامداران فعلی شرکت در اولویت هستند. سپس افرادی که قصد سهامداری دارند و مایلند که این حق تقدم را استفاده کنند، به ازای هر یک حق تقدم تعلق گرفته، ارزش اسمی آن به مبلغ 1000 ریال (100 تومان) را به شرکت پرداخت می کنند و سپس حق تقدم ها طی مراحلی به سهم عادی تبدیل می گردد. به این ترتیب شرکت تامین مالی می کند و سهامدار سهام جدید دریافت می نماید.
همچنین بخوانید: حق تقدم سهام در بورس چیست
مزایای افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات
حال نکاتی در این خصوص وجود دارد که باید به آن توجه شود. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران بهترین روش افزایش سرمایه برای شرکت ها می باشد و نسبت به دو روش ذکر شده قبل بهتر می باشد چرا که برخلاف دو روش قبل، نقدینگی جدید وارد شرکت می گردد و سهامداران جدیدی با خرید این حق تقدم ها به شرکت اضافه می گردند.
چگونه حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کنیم؟
اما این روش افزایش سرمایه، برای سهامداران کمی دردسرساز می باشد. بعد از تعلق گرفتن حق تقدم خرید سهام، سهامداران برای دو ماه (زمان دقیق توسط شرکت در سامانه کدال اعلام میشود) فرصت دارند، گواهی حق تقدم را از سایت شرکت دریافت و تکمیل نمایند، سپس مبلغ حق تقدم های تعلق گرفته را برای شرکت واریز نمایند و سپس فیش واریزی به همراه گواهی حق تقدم را از طریق ایمیل یا پست یا فکس برای شرکت ارسال و مطمئن شوند که مدارکشان توسط شرکت دریافت شده است. در نهایت بعد از ثبت افزایش سرمایه نزد مرجع ثبت شرکت ها، حق تقدم های افراد به سهم عادی تبدیل و همانند هر سهم عادی دیگر قابل معامله می باشد.
افرادی هم که مایل به استفاده از حق تقدم ها نیستند، می توانند در این فرصت دو ماه حق تقدم های خود را به فروش برسانند. در این میان سهامدارانی نیز وجود دارند که از حق تقدم های خود غافل می شوند چرا که از ماهیت حق تقدم ها اطلاعی ندارند و در فرصت دو ماهه نه به فروش می رسانند و نه نسبت به تبدیل حق تقدم ها به سهام عادی اقدام می نمایند. در این شرایط حق تقدم ها به حق تقدم های استفاده نشده تبدیل می شود و مدیریت آن از دست سهامدار خارج می گردد.
حق تقدم های استفاده نشده بعدها طی پذیره نویسی عمومی در بازار توسط خود شرکت به فروش می رسد و مبلغ آن بعد از کسر کارمزد برای سهامدار واریز می گردد. این پروسه ممکن است چندین ماه طول بکشد. پس اگر حق تقدمی به شما تعلق گرفت سعی کنید در فرصت دو ماهه اقدامات لازم را انجام دهید.
4. افزایش سرمایه به روش صرف سهام چیست؟
ارزش اسمی هر سهم شرکت ها برابر با 100 تومان یا 1000 ریال می باشد. حال افزایش سرمایه به روش صرف سهام روشی است که در آن شرکت سهام خود را با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی در بازار به فروش می رساند.
برای درک بهتر فرض کنید شرکتی به منظور افزایش سرمایه به روش صرف سهام، سهام خود را به قیمت 350 تومان (250 تومان بالاتر از ارزش اسمی) به فروش می رساند. حال این اختلاف قیمت 250 تومانی میان ارزش اسمی و ارزش بازار سهم، بیانگر صرف سهام است.
حال درآمد به دست آمده از فروش سهام به دو بخش تقسیم می گردد. بخش اول که معادل قیمت اسمی است، به دارایی های شرکت اضافه می شود. بخش دوم که از صرف سهام حاصل شده است، در یکی از سه موارد زیر صرف می شود:
- به صورت سهام جایزه میان سهامداران فعلی تقسیم می شود
- به شکل سود نقدی به سهامداران فعلی داده می شود
- به حساب اندوخته های شرکت اضافه می گردد
باید بدانید افزایش سرمایه از محل صرف سهام به دو شکل استفاده از حق تقدم و با سلب حق تقدم انجام می شود.
مزایا و معایت افزایش سرمایه به روش صرف سهام
- این روش ورود منابع مالی قابل توجهی را در پی دارد
- منابع مالی مورد نیاز شرکت بدون استقراض و پرداخت بهره تامین می گردد
- افراد جدیدی به لیست سهامداران شرکت اضافه می گردد
- درصد مالکیت سهامداران کنونی کاهش می‌یابد
