مفهوم dps و eps در معاملات بورس چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

هر فرد سرمایه گذاری که قصد فعالیت در بازار بورس تهران را دارد لازم است در ابتدا با اصطلاحات اصلی، کاربردی و مهم مربوط به بازار سهام آشنا شود و اطلاعات لازم و کافی را کسب نماید. دو مورد از اصطلاحات پر کاربرد و مهم بورس، DPS و EPS هستند که مفاهیمی ساده اما فوق العاده پرکاربرد هستند. حال اگر با این دو مهفوم آشنایی زیادی ندارید، توصیه می شود در این مقاله از سایت کارگزاریاب، اولین پایگاه تحلیل و مقایسه کارگزاری ها همراه باشید تا به شرح معنی و مفهوم DPS و EPS بپردازیم.

به عنوان یک فعال بازار سرمایه انتظار می رود با واژه های dps و eps آشنا باشید و باید بدانید معنی و مفهوم هر کدام چیست و چه تفاوت هایی با هم دارند. پس در ادامه این مقاله، درباره معنی eps، معنی dps، تفاوت این دو اصطلاح و کاربرد آنها بخوانید.

معنی EPS چیست؟

EPS یکی از مفاهیم پایه ای بورس است که در دل تحلیل بنیادی سهام بورس حضور دارد. ابتدا با معنی eps و سپس با انواع eps آشنا شوید. EPS مخفف Earnings Per Share و به معنای سود به ازای هر سهم تعریف می شود. شایان ذکر است که شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس با هدف تحقق و کسب سود برای خود و سهامدارنشان در حال فعالیت هستند. پس هر شرکتی سالانه براساس فعالیتی که دارد، مقداری سود یا ضرر می سازد که در صورت های نالی سالیانه قابل مشاهده می باشد. حال اگر سود ساخته شده توسط شرکت را به تعداد سهام این شرکت تقسیم کنیم، سود شرکت به ازای هر سهم یا همان EPS بدست می آید.

شرکت ها موظف هستند که گزارش هایی از عملکرد خود در قالب صورت های مالی به صورت ماهانه و دوره ای یعنی سه ماهه، شش ماهه و نه ماهه در سامانه کدال بارگذاری کنند تا سهامداران از سود و زیان های محقق شده شرکت ها مطلع شوند. سود محقق شده در هر دوره نیز در این صورت های مالی ثبت و قابل مشاهده می باشد. سود سالانه شرکت نیز از جمع سود در سه ماهه ی اول و دوم و سوم و چهارم به دست می آید.

EPS از مهمترین اصطلاحات بورسی می باشد که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت سهام شرکت ها در بازار تاثیر می گذارد. به این ترتیب EPS برابر است با میزان سودی که شرکت به ازای هر یک عدد سهم شرکت می سازد.

مثال:

پیشتر گفتیم EPS شرکت از تقسیم کل درآمد در پایان سال بر تعداد سهام آن شرکت بدست می آید. حال فرض کنید درآمد شرکتی در پایان سال مالی 100 میلیون ریال بوده و دارای 1 میلیون سهم می باشد. پیش EPS این شرکت برابر است با: 100,000,000/1,000,000=100 ریال.

نحوه مشاهده EPS در سامانه کدال

جهت مشاهده EPS شرکت مورد نظر خود، ابتدا به سامانه کدال مراجعه کنید. سپس بعد از جستجوی نماد مورد نظر خود، یکی از گزارش های صورت های مالی میاندوره ای را باز کنید و از بین گزارش های موجود در بالای صفحه سمت راست، گزارش صورت سود و زیان را انتخاب و باز نمایید. در ردیف های آخر صورت مالی، ردیف “سود (زیان) خالص هر سهم” در واقع همان EPS برای دوره ی مالی مربوطه می باشد.

به عنوان مثال در ادامه صورت سود و زیان شرکت پالایش نفت تهران (شتران) را مشاهده می کنید که مربوط به اطلاعات و صورت‌های مالی میاندوره‌ای دوره ۶ ماهه منتهی به ۱۴۰۱/۰۶/۳۱ می باشد.

در تصویر بالا 4 ستون عدد وجود دارد. عدد اول مربوط به دوره شش ماهه سال مالی فعلی، عدد دوم برای دوره شش ماهه سال مالی قبل و عدد سوم متعلق به دوره ی 12 ماهه ی سال مالی قبل می باشد. عدد چهارم نیز درصد تغییرات عدد اول و دوم را نشان می دهد.

انواع EPS در بورس

به طور کلی وقتی اسمی از EPS به میان می آید، منظورمان سودی است که شرکت به ازای هر سهم در دوره 12 ماهه ساخته است. در غیر اینصورت باید دوره مورد نظر یعنی سود سه ماهه، شش ماهه یا نه ماهه نیز ذکر گردد. اما آیا برای بدست آوردن EPS شرکت ها باید یکسال منتظر صورت مالی سالانه باشیم که در پایان سال منتشر می شود؟ پاسخ سوال خیر است و به همین دلیل انواع EPS ها تعریف می شود.

انواع EPS:

• EPS پیشبینی شده
• EPS فوروارد
• EPS محقق شده

EPS پیشبینی شده

طبق قانون شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس موظف به انتشار پیشبینی خود از روند سودسازی شرکت تا پایان سال مالی هستند که با هر بار انتشار گزارش صورت مالی، در گزارشی جداگانه یک پیشبینی نیز منتشر و در دسترس سهامداران قرار دهند. فرض کنید شرکت ملی مس ایران (فملی) صورت مالی 6 ماهه منتشر کرده است که سود هر سهم در این دوره 130 تومان شده و در گزارشی جداگانه و با ذکر چند دلیل از جمله قیمت جهانی مس، قیمت ارز در کشور و تعداد تولید و فروش، توضیح می دهد که سود هر سهم تا پایان سال به 400 تومان خواهد رسید. عدد 400 تومان همان EPSپیشبینی شده می باشد.

EPS محقق شده

EPS محقق شده، سود هر سهمی است که شرکت در پایان سال به آن می رسد. EPS محقق شده ممکن است کمتر یا بیشتر و یا نزدیک به EPS پیش بینی شده باشد.

در این میان، بعضی از شرکت ها ممکن است بنا به هر دلیلی و از روی عمد، EPS پیشبینی را بسیار دور از انتظار و واقعیت محاسبه کنند.

لازم به ذکر است که سازمان بورس گاها شرکت ها را موظف به انتشار EPS پیشبینی شده می کند و در بعضی زمان ها نیز انتشار این گزارش را متوقف می سازد.

EPS فوروارد

EPS فوروارد توسط خود تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه براساس اعداد و ارقام منتشر شده در دوره های مختلف بدست می آید. در این روش سود هر سهم (EPS) در دوره های باقی مانده برابر با سود هر سهم در آخرین گزارش صورت مالی منتشر شده در نظر گرفته می شود که با سود هر سهم دوره های قبل جمع می گردد، حال عدد بدست آمده EPS دوره های باقی مانده تا پایان سال خواهد بود که به آن EPS فوروارد گرفته می شود.

مثال:

فرض کنید دوره های سه ماهه پاییز و زمستان باقی مانده و EPS فصل بهار 130 و EPS فصل تابستان 120 ریال بوده. در این صورت EPS فصل پاییز و زمستان برابر است با 490 ریال.

ریال Forward EPS = 130 + 120 +120 +120 = 490

EPS منفی چیست؟

گاها در تابلو معاملات سهم شاهد عددی منفی در مقابل EPS خواهیم بود و یا اینکه در صورت سود و زیان شرکت در سامانه کدال، در مقابل سود خالص هر سهم پرانتز یا رنگ قرمز باشد. اگر چنین باشد این به این معناست که حاصل فعالیت های آن شرکت در آن دوره ی مالی خاص، زیان خالص بوده است. بعضی مواقع زیانده بودن شرکت مختص به یک دوره بوده اما گاها هم پیش می آید که زیانده بودن شرکت ادامه داشته و زیان دوره های مالی مختلف با یکدیگر جمع می شود. توصیه می شود در شرکت هایی زیان خالص انباشته دارند سرمایه گذاری نکنید و تنها با استفاده از تحلیل تکنیکال و روش های دیگر و به دید حداکثر میان مدت اقدام به خرید کنید.

DPS چیست؟

همانطور که فراگرفتیم هر ساله شرکت ها به ازای هر سهم مقداری سود خالص محقق می کنند حالا اگر شرکت سود قابل توجهی ساخته باشد، در مجمع سالانه تصمیم می گیرد بخشی از سود خالص به ازای هر سهم را میان سهامداران حقیقی و حقوقی خود تقسیم کند، به این سود تقسیم و توزیع شده، DPS یا سود تقسیمی به ازای هر سهم می گویند.

شایان ذکر است که شرکت ها می توانند قسمتی از سود محقق شده را پس انداز کنند که به آن سود انباشته می گویند و در ترازنامه شرکت ذکر می شود و بخش دیگر سود را بین سهامداران تقسیم کنند.

نحوه مشاهده DPS در سامانه کدال

جهت مشاهده‌ی مقدار DPS باید به گزارش تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت که در سایت کدال بارگذاری می‌شود، مراجعه نمایید.

در ردیف های آخر جدول بالا، سود (زیان) خالص هر سهم (EPS) 733 ریال بوده که از این سود محقق شده، 660 ریال به عنوان سود نقدی هر سهم یا DPS در نظر گرفته شده است. مقدار DPS در مجمع سالانه شرکت براساس پیشنهاد هیئت مدیره مصوب می گردد. طبق قانون تجارت شرکت ها وظیفه دارند تا حداقل 10 درصد از سود شرکت را ما بین سهام‌داران تقسیم کنند.

سود نقدی هر سهم در مهلت 8 ماهه به سهامداران پرداخت می گردد که سود هر سهامدار بسته به تعداد سهامی است که دارد.

سود تقسیمی سهامداران معمولا از طریق یکی از روش های زیر پرداخت می گردد:

• واریز به شماره حساب ثبت شده در سامانه سجام
• واریز به یک بانک خاص و درخواست از سهامداران برای مراجعه به آن بانک
• اعلام شماره حساب به شرکت

جهت اطلاع از نحوه و زمان پرداخت سود، باید به سامانه کدال و اطلاعیه “زمانبندی پرداخت سود” شرکت مراجعه نمایید.

ممکن است DPS از EPS بیشتر باشد؟

پاسخ این سوال مثبت است به این شکل که بخشی از سودی که بین سهامداران تقسیم نمی شود و به عنوان سود انباشته در ترازنامه ثبت می گردد باید در مدت زمان مشخصی تعیین تکلیف گردد. به طوری که یا در سال های بعد به عنوان سود میان سهامداران تقسیم گردد یا شرکت از محل سود انباشته، افزایش سرمایه دهد. به این ترتیب اگر افزایش سرمایه ندهد و تصمیم به توزیع میان سهامداران بگیرد، در این صورت ممکن است dps بیشتر از eps گردد. فرض کنید سود هر سهم شرکت برابر 250 تومان باشد و شرکت این سود را به علاوه ی 60 تومان که از سال مالی گذشته که ذخیره شده، بین سهامداران تقسیم کند، در این صورت در این مورد DPS از EPS بیشتر می شود.

سخن آخر

در این مقاله با مفهوم دو اصطلاح EPS و DPS آشنا شدیم و دانستیم چه تفاوتی با هم دارند. از این دو اصطلاح در تحلیل بنیادی سهام شرکت ها استفاده می شود که هدف نهایی محاسبه EPS سهم تا پایان سال مالی بوده و این کار نیازمند در نظر گرفتن عوامل زیادی است.