حق تقدم سهام در بورس چیست؟ حق تقدم را چگونه به سهم تبدیل کنیم؟

حق تقدم سهام موضوع و مفهومی است که کلیه سهامداران و افراد سرمایه گذار برای یکبار هم که شده قطعا با آن روبه رو خواهند شد. پس لازم است همه افراد درباره حق تقدم سهام اطلاعات و آگاهی کاملی داشته باشند و نحوه سازوکار و عملکرد آن را بدانند. به همین دلیل بر آن شدیم در مقاله ای دیگر از سایت کارگزاریاب به موضوع حق تقدم سهام بپردازیم و پاسخ دهیم به سوالات حق تقدم سهام در بورس چیست؟ ویژگی های حق تقدم سهام چیست؟ حق تقدم را چگونه به سهم تبدیل کنیم؟ گواهی حق تقدم چیست؟ انواع حق تقدم سهام کدامند؟ و … .

حق تقدم سهام چیست؟

در تعریف حق تقدم سهام چیست می توان به طور خلاصه گفته که حق تقدم سهام، سهام جدیدی است که به سهامداران فعلی شرکت ها بعد از تصویب افزایش سرمایه ارائه می گردد. به بیان دیگر در زمان افزایش سرمایه شرکت، سهامداران فعلی شرکت نسبت به بقیه سرمایه گذاران در اولویت قرار دارند که به این اولویت حق تقدم خرید سهام گفته می شود.

پیش از پرداختن به موضوع اصلی و بررسی بیشتر آن، تعریفی کوتاه از افزایش سرمایه و سازوکار و روش های آن داشته باشیم.

شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس برای رسیدن و دستیابی به اهدافی همچون رشد و توسعه فعالیت ها، اجرا و انجام پروژه های جدید، تامین مالی پروژه ها، برنامه های توسعه ای، پرداخت بدهی ها، حضور بیشتر در بازارهای داخلی و خارجی، بالا بردن تقاضای سهام خود در بورس، توانایی رقابت در بازار و … اقدام به افزایش سرمایه می کنند. فرآیند افزایش سرمایه مراحل مخصوص به خود را دارد. به طوری که بعد از تصمیم هیئت مدیره، مدارک و مستندات به سازمان بورس ارسال می گردد. بعد از تایید و صدور مجوز افزایش سرمایه، شرکت اقدام به برگزاری مجمع و نظرخواهی از سهامداران می کند. در صورت موافقت سهامداران، افزایش سرمایه در مجمع شرکت بورسی مورد نظر به تصویب می رسد و نتیجه در سامانه کدال بارگذاری در اختیار سهامداران قرار می گیرد.

اما آنچه که برای سهامداران شرکت اهمیت دارد، انواع روش های سرمایه گذاری می باشد چرا که هر کدام از روش ها، سهام و سرمایه سهامدار را دچار تغییرات گوناگون می کند. چرا که افزایش سرمایه به معنی کاهش سهم سهامداران آن شرکت و در نتیجه کم شدن میزان قدرت و نفوذ آن ها در تصمیم گیری های شرکت می شود که به منظور جبران آن، سهام جدیدی به سهامدار تعلق می گیرد.

کدام افزایش سرمایه حق تقدم دارد

روش های افزایش سرمایه به چهار دسته زیر تقسیم می شود که شرکت براساس منابع برای تامین مالی حداقل یکی از این چهار روش را انتخاب می کند:

• افزایش سرمایه از محل سود انباشته
• افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
• افزایش سرمایه به روش صرف سهام

بسط و شرح انواع روش های افزایش سرمایه خارج از حوصله و هدف این مقاله است، اما باید بدانید سهام حق تقدم بعد از تصویب افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران به سهامدار تعلق می گیرد.

وقتی که شرکت اقدام به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران میکنند، به همان میزان سهام آن شرکت در بازار بورس نیز افزایش می یابد و در نتیجه میزان ارزش منابع سهامداران کاهش یافته که به معنای کاهش تاثیرگذاری سهامداران در اداره شرکت ها می باشد. به همین دلیل برای رعایت حقوق سهامداران، حق تقدم سهام به آنها تعلق می گیرد. میزان حق تقدم تعلق گرفته به هر سهامدار براساس میزان افزایش سرمایه و سهم سهامدار در آن شرکت می باشد.

فرض کنید افزایش سرمایه شرکت 20 درصد می باشد و شما سهامدار 1000 سهم از این شرکت هستید که در اینصورت شما حق تقدم خرید ۲۰۰ سهم جدید به قیمت اسمی ۱۰۰۰ ریال را دارید. یعنی 200 حق تقدم سهام به شما تعلق می گیرد که می توانید یا آن را به فروش رسانید یا هر یک حق تقدم را به ارزش 1000 ریال (100 تومان) خریداری نمایید و به سهم عادی تبدیل کنید.

برخی از ویژگی های حق تقدم سهام

نماد حق تقدم سهام چیست؟

نماد حق تقدم سهام با نماد عادی سهم فرق دارد. به طوری که در انتهای نام نماد بورسی شرکت حرف «ح» قرار می گیرد. به عنوان مثال «فولادح» نماد حق تقدم سهم «فولاد» می باشد.

دامنه نوسان حق تقدم سهام چقدر است؟

دامنه نوسان قیمت حق تقدم سهام دو برابر دامنه نوسان سهم عادی می باشد. در حال حاضر که دامنه نوسان در بازار اول بورس و فرابورس به 7 درصد رسیده است، دامنه نوسان حق تقدم سهام موجود در بازار اول بورس و فرابورس مثبت منفی 14 درصد می باشد. یعنی در طول یک روز معاملاتی قیمت در حق تقدم سهام می تواند در بازه منفی 14 تا مثبت 14 درصد نوسان کند که جمعا نوسان 28 درصدی می باشد.

به دلیل بالا بودن دامنه نوسان حق تقدم ها، معاملات این نمادها با ریسک بالایی همراه است چرا که قیمت حق تقدم در معاملات یک روز کاری می تواند 28 درصد سود دهد یا خریدار را 28 درصد متضرر کند.

حق تقدم سهام افزایش ظرفیت استقراض شرکت ها را در پی دارد.

افزایش سرمایه از محل اورده نقدی سهامداران و تخصیص حق تقدم سهام، یکی از راه های تامین مالی شرکت ها با هزینه بسیار کم می باشد که به دلیل قیمت پایین حق تقدم های، مورد استقبال سهامداران قرار گرفته و سبب افزایش میزان سرمایه شرکت می شود.

حق تقدم را چگونه به سهم تبدیل کنیم؟

بعد از تخصیص حق تقدم سهام به سهامداران، فروش یا نگهداری و یا تبدیل کردن حق تقدم به سهم عادی کاملا بر عهده سهامدار بورده است که باید با توجه به اهداف، استراتژی خود و روند صعودی یا نزولی سهم، درباره فروش یا تبدیل حق تقدم سهام تصمیم بگیرد.

اگر سهامدار تصمیم به تبدیل حق تقدم به سهم عادی گیرد، 60 روز کاری فرصت دارد تا ضمن پر کردن گواهی حق تقدم و ارسال آن برای شرکت، ارزش اسمی مجموع حق تقدم های تعلق گرفته را به شرکت پرداخت کند. تاریخ دقیق و شماره حساب واریز وجه حق تقدم توسط شرکت در سامانه کدال اعلام می گردد.

بعد از پر کردن گواهی حق تقدم و پرداخت ارزش حق تقدم سهام، فرم گواهی حق تقدم و فیش واریزی را باید برای شرکت پست یا فکس یا ایمیل کنید که مطمئن ترین راه پست می باشد. زیرا ممکن است از طریق ایمیل یا فکس موفق به ارسال نشوید و در چنین صورتی حق تقدم های شما به سهم عادی تبدیل نمی شود و متضرر خواهید شد.

بعد از پرداخت مبلغ و ارسال مدارک به شرکت، حق تقدم سهام در پایان دوره زمانی و موقع ثبت افزایش سرمایه شرکت در سازمان بورس، به صورت خودکار به سهام عادی تبدیل می گردد.

بنابراین برای تبدیل حق تقدم سهام به سهام عادی تنها 60 روز کاری فرصت دارید که اقدام نمایید. توجه شود که اگر سهامداری مایل به شرکت در افزایش سرمایه ندارد، می تواند حق تقدم سهام را در این مهلت دو ماهه به فروش رساند.

نحوه فروش حق تقدم سهام

همانطور که دانستید اگر سهامداری نخواهد حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کند، می تواند حق تقدم هایش را همانند هر سهم عادی دیگر در سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری خود به فروش رساند. مهلت فروش حق تقدم نیز دو ماه می باشد.

دقت شود نماد حق تقدم همیشه قابلیت خرید و فروش ندارد و در مدت زمان مشخصی داد و ستد می شود که همان دوره 60 روزه است. در این مدت افرادی که قصد شرکت در افزایش سرمایه شرکت را ندارند، حق تقدم را به فروش می رسانند.

گاها سهم روند روبه رشدی دارد و سهامدار تصمیم می گیرد حق تقدم ها را به سهم عادی تبدیل کند و از رشد قیمتی سهم در آینده سود ببرد. که نحوه و مهلت تبدیل حق تقدم سهام به سهم عادی توضیح داده شد.

در این مدت 60 روزه برخی افراد هم هستند که حق تقدم خریداری می نمایند و با پرداخت مبلغ اسمی سهم به حساب شرکت، و به عبارتی با قیمت ارزان تر سهامدار شرکت می شوند.

دسته دیگری از سرمایه گذاران نیز وجود دارند که در دو ماهه مذکور، حق تقدم سهام را خرید و فروش می کنند و به عبارتی با نوسان گیری سود می برند.

حق تقدم استفاده نشده چیست؟

مطلب مهمی که درباره حق تقدم سهام وجود دارد این است که گاها پیش می آید سهامدار از حق تقدم غافل شده در مهلت دو ماهه نه آن را به فروش می رساند و نه به سهم عادی تبدیل می کند. پس در این حالت تکلیف چیست؟

اگر فرد حق تقدم ها را نفروشد و یا تبدیل نکند، آنها به حق تقدم استفاده نشده تبدیل شده و از دسترس و مدیریت فرد خارج می گردد. در این حالت شرکت حق تقدم استفاده نشده را به روش حراج و از طریق آگهی ها می فروشد و مبلغ کارمزد فروش را از آن مبلغ کم کرده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می نماید.

توجه شود که فروش و واریز مبلغ حق تقدم توسط شرکت ها، پروسه ای طولانی دارد و ممکن است اصلا وجهی واریز نگردد. پس درخصوص حق تقدم دقت لازم و کافی را داشته باشد.

مزایای حق تقدم چیست؟

حق تقدم سهام با مزایایی هم برای سهامداران و هم برای شرکت ها همراه است.

• انتشار سهام جدید قیمت سهم در بازار را کاهش می دهد، اما اگر سهامدار از حق تقدم خرید خود استفاده کند از این کاهش قیمت متضرر نمی شود.
• حق تقدم باعث حفظ تأثیرگذاری سهامداران فعلی بر روی مدیریت و تصمیمات شرکت، از طریق حق رأی در مجامع می‌شود.

مزایای حق تقدم برای شرکت ها:

• حق تقدم موجب افزایش تقاضا در سهم می شود.
• به دلیل استقبال سهامداران بخاطر قیمت پایین سهم، سرمایه بیشتری جذب شرکت می گردد.
• تامین مالی از طریق حق تقدم، هزینه بسیار کمی برای شرکت دارد.

سخن آخر

حق تقدم سهام سهام جدیدی است که به سهامداران شرکت بعد از تصویب افزایش سرمایه از محل آورده نقدی تعلق می گیرد. سهامدار در مهلت دو ماه فرصت خرید، فروش و تبدیل حق تقدم به سهم عادی را دارد. اگر در این فرصت نفروشد یا به تبدیل نکند، حق تقدم ها به حق تقدم های استفاده نشده تبدیل شده و بعدها توسط شرکت در پذیره نویسی عمومی در بازار به فروش می رود و وجه آن بعد از کسر کارمزد به حساب سهامدار واریز می گردد. اما برای اینکه متضرر نشوید، حق تقدم های خود را به حال رها نکنید، یا به فروش رسانید یا تبدیل نمایید. نحوه فروش و تبدیل حق تقدم به سهم عادی را در این مقاله آموختید.