بسیاری از افراد فعال در بازار سرمایه ضمن داشتن مهارت لازم و کافی به دنبال آنند بدانند که کدام کارگزاری ها فروش تعهدی دارند؟ از همین رو ما با مقامله ای دیگر از سایت کارگزاریاب در خدمت شما سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه هستیم تا ضمن معرفی و ذکر نکاتی درباره فروش تعهدی، اسامی کارگزاری های دارای این ابزار مالی را نیز حضور شما عزیران اعلام داریم.
فروش تعهدی یا فروش استقراضی در اوایل اسفند ماه 1398 در کشورمان ایران فعال شد و به اجرا درآمد. اما فروش تعهدی سهام به چه معناست و مزایا و معایب آن چیست؟ فروش تعهدی چه مزیتی به بازار سرمایه می دهد و چه نفعی برای سهامداران و فعالان بورسی دارد؟ ریسک فروش تعهدی چقدر است؟ و … .
فروش تعهدی یعنی چه؟ کدام کارگزاری ها فروش تعهدی دارند؟
فروش تعهدی سهام در بورس چیست؟
فروش تعهدی یا استقراضی یکی از ساز و کارهای معاملاتی در بازار سرمایه می باشد و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که سرمایه گذار انتظار کاهش و افت قیمت را دارد. نکته جالب فروش تعهدی این است که سرمایه گذار بدون داشتن آن سهم مورد نظر، وارد معامله فروش می شود و از نزول و کاهش قیمت سهام سود کسب می نماید.
در واقع فرد معامله گر پیش بینی می کند قیمت سهام شرکتی در یک دوره زمانی بیش از اندازه رشد کرده و حالا وقت اصلاح و کاهش قمیت آن سهم می باشد. در این حالت فرد سرمایه گذار بودن آنکه سهم مورد نظر را از قبل در سبد سهام خودداشته باشد، سهم را از مالک قرض گرفته و بعد از یک بازه زمانی همان تعداد سهم را با قیمت پایینتری در بازار خریداری کرده و به مالک باز می گرداند.
تعریف مالک در قرارداد فروش تعهدی:
شخصی است که اوراق بهادار خود را بر اساس قرارداد فروش تعهدی ، در اختیار متقاضی قرارمیدهد و تعهدات قرارداد را بر عهده میگیرد.
تعریف متقاضی در قرارداد فروش تعهدی:
سرمایه گذاری است که طبق قرارداد فروش تعهدی به وکالت از طرف مالک، اقدام به فروش اوراق بهادار وی می نماید و تعهدات قرارداد را بر عهده میگیرد.
درخصوص سود و زیانی که نصیب مالک سهم و متقاضی می گردد باید گفت که مالک می تواند وجه حاصل از فروش استقراضی را در اوراق با درآمد ثابت یا سپرده بانکی سرمایه گذاری کند و سود کسب نماید. سود و زیان متقاضی نیز ما به تفاوت قیمت فروش سهم و قیمت خرید مجدد آن جهت تسویه با مالک می باشد.
توجه شود که کلیه هزینه های مربوط به فروش تعهدی را باید متقاضی پرداخت نماید.
تاریخچه فروش تعهدی در ایران
شاید برایتان جالب باشد بدانید نحوه ورود فروش تعهدی به بازار بورس تهران چگونه بوده است. پس ابتدا با فروش استقراضی short selling آشنا شوید. فروش استقراضی از جمله ابزارهای مالی در بورس های جهانی می باشد که با استفاده از آن می توان در روزهای منفی و افت قیمت سهام سود کسب کرد.
ساز و کار معاملات فروش استقراضی به این شکل است که تعداد مشخصی از یک سهم را از مالک آن قرض می گیریم و در بالاترین قیمت به فروش می رسانیم سپس بعد از افت و در کف قیمتی مجدد همان تعداد سهم را خریداری کرده و به مالک بازمی گردانیم.
نکته فروش استقراضی این است که قرض گیرنده باید نرخ بهره مشخصی را به قرض‌دهنده پرداخت کند که به منزله عقد ربوی می باشد. از همین رو برای اینکه در بورس ایران مشکل فقهی نداشته باشد و سود کسب شده حلال باشد، تغییراتی در الگوی اصلی ایجاد شد و در نهایت فروش تعهدی در ایران با ماهیت عقد وکالتی، جایگزین معاملات فروش استقراضی شد.
مراحل انجام معاملات فروش تعهدی
فرآیند انجام معاملات فروش تعهدی به شرح ذیل است:
- سهام توسط متقاضی به وکالت از مالک در بازار با بالاترین قیمت به فروش می رسد
- متقاضی در یک بازه زمانی منتظر کاهش قیمت سهم می ماند
- متقاضی سهم را به وکالت از مالک در کف قیمتی خریداری می نماید
- در نهایت سهم به مالک بازگردانده می شود و تفاوت بین قیمت خرید و فروش به‌عنوان سود به متقاضی تعلق می گیرد
نکته: همانطور که دانستید متقاضی طبق پیش بینی روند نزولی قیمت اقدام به استقراض و فروش سهم می نماید. حال اگر پیش بینی درست از آب درنیاید و قیمت سهم برخلاف پیش بینی سرمایه گذار افزایش یابد، متقاضی مجبور است سهم را با قیمت بالاتر از آنچه فروخته است، خریداری نماید و به مالک بازگرداند. در این شرایط متقاضی متحمل ضرر و زیان می شود.
چرا باید مالک دارایی خود را قرض بدهد؟
اگر این سوال برای شما هم مطرح است که اصلا چرا مالک باید دارایی خود را به دیگری قرض بدهد، باید بدانید که هر نوع فعالیتی در بازارهای مالی با هدف کسب سود انجام می شود. پس انگیزه مالک از قرض دادن دارایی خود، کسب سود بیشتر با دارایی کنونی خود می باشد. مالک در نهایت ضمن دریافت اصل دارایی خود، سودی هم از متقاضی دریافت می کند و نه تنها چیزی از دست نمی دهد بلکه سود هم کسب می نماید.
این کار مشابه با وام بانک ها و موسسات اعتباری بوده که به شما وام می دهند و بعد ضمن دریافت اصل پول قرض داده شده، سود آن را هم از شما دریافت می کنند.
مزیت های فروش تعهدی
یی از مزیت های فروش تعهدی این است که بازاری دو طرفه شکل می گیرد یعنی معامله گران نه تنها از صعود قیمت سهام به سود می رسند بلکه در بازار نزولی و از افت قیمت هم می‌توان سود برد و به این ترتیب، بازدهی بازار سرمایه و میزان نقدشوندگی سرمایه افراد در آن نیز بالا می‌رود.
مزیت فروش تعهدی برای مالک: افرادی که قصد نگهداری طولانی مدت سهام خود را دارند، دارایی‌شان راکد باقی می ماند و در شرایطی ممکن است حتی ماه ها سودی عایدشان نشود، پس در چنین شرایطی مالکان سهام می‌توانند در بازه‌ای که قصد فروش سهم را ندارند، آن را در اختیار متقاضیان فروش تعهدی قرار دهند.
مزیت فروش تعهدی برای متقاضی: شخص متقاضی می تواند بدون داشتن سهم مورد نظر و در بازار نزولی به سود برسد.
نکته: متقاضی برای فروش تعهدی، تنها ملزم به پرداخت وجه تضمین می باشد. وجه تضمین نیز درصدی از کل ارزش قرارداد است. در بعضی مواقع مالکان جهت تشویق متقاضیان، به هنگام ثبت درخواست در سامانه تامین، نرخ تشویقی نز تعیین می کنند سپس در سررسید قرارداد مالک به میزان نرخ تشویقی، از سود حاصل از فروش سهام تعهدی که در سپرده بانکی یا صندوق‌های قابل معامله با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شده است، به متقاضی پرداخت می‌کند. بنابراین متقاضی علاوه بر سود حاصل از کاهش قیمت، سود نرخ تشویقی نیز دریافت می کند.
وجه تضمین
وجه تضمین درصدی از کل ارزش قرار داد بوده که برای ضمانت بازگرداندن سهام باید متقاضی در حساب کارگزاری خود داشته باشد. حال اگر قیمت سهام برخلاف پیش بینی متقاضی، بالا رود در این صورت وجه تضمین نیز روزانه بر اساس حجم قرار داد و قیمت پایانی سهم تغییر می کند و متقاضی باید حساب خود را شارژ نماید.
حال اگر تفاوت قیمت فروش و قیمت جدید سهم به میزان وجه تضمین برسد و متقاضی حساب خود را شارژ نکند، سیستم به صورت خودکار به وکالت از مالک و با پول نقد بدست آمده از فروش به همراه وجه تضمین سهام را از بازار خریداری می کند. متقاضی نیز در اصطلاح کال مارجین می شود.
سامانه تامین
مالکان برای قرار دادن سهام خود در اختیار متقاضیان، باید وارد سامانه تامین شوند و موارد ذیل را تعیین نمایند:
- ثبت نماد و حداکثر تعداد سهام
- تعیین دوره تنفس
- وجوه حاصل از فروش تعهدی در سپرده بانکی یا صندوق‌های قابل معامله سرمایه گذاری شود
- تعیین نرخ تشویقی برای جذب متقاضیان
روش انجام معاملات فروش تعهدی چگونه است؟
انجام معاملات تعهدی از طریق کارگزاری های بورسی صورت می پذیرد و در واقع باید از طریق سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری اقدام نمود.
جهت فعال شدن دسترسی به فروش تعهدی، لازم است که متقاضی و مالک قرارداد مربوط به فروش تعهدی را امضا نمایند. بعد از امضای قرارداد، فروش تعهدی در سامانه آنلاین فعال می شود. بنابراین جهت انجام معاملات فروش تعهدی نیازی به دریافت کد بورسی جدید نیست.
بازخرید سهام در فروش تعهدی
سررسید در مشخصات قرار ذکر و از طریق اطلاعیه های بورس اعلام می گردد. تسویه به دو حالت امکان‌پذیر است.
- تسویه در زمان سررسید
- تسویه قبل از سررسید
- ۱. به درخواست مالک
- ۲. به درخواست متقاضی
کدام کارگزاری ها دارای فروش تعهدی می باشند؟
اسامی برخی کارگزاری هایی که دارای فروش تعهدی هستند در ادامه ذکر شده است:
- کارگزاری آگاه
- کارگزاری توسعه اندیشه دانا
همچنین بخوانید: کدام کارگزاری ها معاملات آپشن دارند
